Het belang van een evenwichtige darmflora en de effecten van probiotica

Zijn probiotica goed of slecht?

Onlangs verschenen in het nieuws de resultaten van een onderzoek waaruit zou blijken dat het gebruik van probiotica na een antibioticumkuur geen positief effect zou hebben. Het NRC kopte zelfs met de titel ‘Probiotica kunnen ook slecht zijn voor de darmflora’. Als gealarmeerd darmtherapeut ben ik in dit onderzoek gedoken en heb ik de onderzoekers per mail vragen gesteld die zij uitgebreid hebben beantwoord. Zijn probiotica goed of slecht? In deze blog deel ik mijn mening over dit onderzoek mede vanuit de kennis die ik als ervaren darmtherapeut heb.

Wanneer het gaat om ziekte en gezondheid blijken onze darmflora een enorm bepalende factor te zijn. Dit staat bijvoorbeeld onomstotelijk vast voor ziektes als onder andere obesitas, diabetes type 1, astma en atopisch eczeem bij kinderen, verhoogd risico op reumatoïde artritis, ziekte van Parkinson, dikke darm kanker en pancreaskanker. Dus is het belangrijk te weten hoe we onze darmflora op een positieve en effectieve manier kunnen beïnvloeden. Voor een volwassene blijkt het eetpatroon één van de belangrijkste factoren te zijn. Daarnaast speelt ons dag- en nachtritme een rol, de supplementen die we gebruiken en onze leefstijl. Factoren waar we in de praktijk vaak minder invloed op hebben maar die wel effect hebben op onze darmflora zijn leeftijd, het gebruik van antibiotica en andere medicatie.

Succes van suppletie afhankelijk van persoonlijke factoren

In een eerder onderzoek dat onderzocht wat er gebeurt bij suppletie van probiotica en welke factoren daarbij een rol spelen van dezelfde onderzoekers bleek dat na suppletie van 11 bacteriestammen er negen verrijkt werden teruggevonden in de darmslijmvliezen. Vooral in de slijmvliezen van de dikke darm. Daar waar ze naar mijn mening ook behoren te zitten. Niet in de dunne darm bijvoorbeeld, waar een verhoogd aantal goede darmbacteriën kan leiden tot klachten als opgeblazenheid en verslechterde opname van voedingsstoffen met alle gevolgen vandien.

Ook bleek dat de suppletie van de 11 bacteriestammen effecten heeft op het immuunsysteem.

De onderzoekers definieerden twee groepen mensen naar aanleiding van de resultaten: een kleinere groep mensen die resistent reageert op de suppletie; en een grotere groep die ontvankelijk is voor de suppletie van probiotica. Het verschil tussen deze twee groepen bleek vooral te zitten in het caecum. Dit is het onderdeel van je darmen waar de dunne darm eindigt en de dikke darm begint. Het is het onderdeel waar de appendix zich bevindt en ook wel de voorraadkamer van je darmflora wordt genoemd. Wanneer je bijvoorbeeld een diarree aanval hebt gehad nadat je iets hebt gegeten wat blijkbaar niet goed was, spoelt ook je darmflora deels mee naar buiten en wordt deze weer aangevuld vanuit de voorraadkamer in je appendix. Mits je deze dus nog hebt. Wat dus niet geldt voor de 6% van de Westerse bevolking die wat in de volksmond een ‘blinde darm’ operatie wordt genoemd, hebben gehad. Het zou mij niets verbazen wanneer de groep die resistent reageert op probiotica niet meer in het bezit is van een appendix.

Uit de genoemde onderzoeken blijkt dat diverse factoren een rol spelen in de ontvankelijkheid van probiotica van buitenaf. De samenstelling van de eigen darmflora bijvoorbeeld. Die is per individu anders en je kunt van bepaalde soorten een overschot hebben en van weer andere soorten tekorten. Hierin zit dus een belangrijke factor die een rol zou moeten spelen bij wat we suppleren.

Iets wat niet in het onderzoek is meegenomen maar wat ik uit mijn praktijk uit ervaring weet, is dat wanneer je probiotica suppleert, je:

1. altijd de juiste combinatie van darmflora moet geven, afgestemd op de persoonlijke situatie;
2. deze bacteriën ook direct moet voeden om ze overlevingskansen te geven.

 

Juiste combinatie darmflora

De juiste combinatie van darmflora heeft alles te maken met het precaire evenwicht dat deze dierentuin onderling vormt. Alle verschillende bacteriën hebben ieder een eigen rol en in de juiste hoeveelheid houden ze elkaar in evenwicht. Wanneer een bepaalde bacteriesoort te veel of te weinig voorkomt kan dat ongelooflijk veel uitmaken.

Balans tussen bacteriën die wel en die niet in zuurstof kunnen overleven:

aerobe bacteriën en anaerobe bacteriën.

Zo zijn er bijvoorbeeld bacteriën die alleen in een zuurstofarme of zuurstofloze omgeving kunnen leven, oftewel de anaerobe bacteriën. Deze bacteriën zitten met name in probiotica supplementen. Maar omdat de darm ook zuurstof bevat heb je ook bacteriën nodig die deze zuurstof verbruiken. Dit gebeurt door de zogenaamde aerobe bacteriën. De meest gemaakte fout die ik als darmtherapeut zie is dat mensen alleen anaerobe bacteriën slikken. Maar wanneer er te veel zuurstof in de darm overblijft door een tekort aan aerobe bacteriën kunnen deze anaerobe supplementen helemaal niet overleven.

Specifieke darmflora aanvullen op specifieke tekorten

Zoals gezegd heeft iedere bacteriesoort zijn eigen rol en kennen we de optimale onderlinge verhoudingen. Welke combinatie van darmflora een persoon nodig heeft (of zelfs kwijt moet) is afhankelijk van hoe de onderlinge verhoudingen van zijn huidige darmflora ervoor staan. Daarom baseer ik mijn advies bij voorkeur op een ontlastingsonderzoek waarin de aantallen van de verschillende bacterie-, schimmel-, gist- en parasietsoorten gespecificeerd staan.

 

 

Overlevingskans door juiste voeding

Om een probioticum overlevingskans te geven (en dat geldt ook voor de darmflora die al in je darmen zit) is het essentieel dat je er ook direct voeding bij geeft voor deze miljarden nuttige beestjes. En dat betekent dat je een minimale hoeveelheid prebiotica moet eten. Prebiotica is niets meer en niets minder dan voor ons mensen onverteerbare plantenvezels die niet in je dunne darm kunnen worden opgenomen als nutriënt. Deze plantenvezels verhuizen onverteerd naar de dikke darm. Dit is het deel van je darmen waar de meesten bacteriën zich bevinden. Deze darmbacteriën fermenteren vervolgens deze plantenvezels. Daarbij ontstaat energie voor de vorming van darmwandcellen (die iedere 7 dagen worden vernieuwd) en worden er diverse vitaminen gevormd. Zonder de voeding van deze onverteerbare plantenvezels sterven de probiotica een snelle hongerdood.

Om voldoende onverteerbare plantenvezels binnen te krijgen, waar je gewenste darmflora raad mee weet, dien je minimaal een pond groenten per dag te eten en liever nog een kilo. Als darmtherapeut, voedingsdeskundige, en vooral ook liefhebber van lekker eten, maak ik mijn cliënten ook graag wegwijs in de keuken en geef hen talloze tips mee hoe je ervoor kunt zorgen dat je deze hoeveelheid dagelijks op een lekkere manier in je eten verwerkt.

Suppletie na Antibiotica

En nu naar het onderzoek over de effecten van probiotica na antibiotica. Wat bleek uit de resultaten van dit onderzoek?

 

Antibiotica tast darmflora enorm aan,

maar veel anaerobe bacteriën overleven de aanval

De menselijke darmflora wordt significant aangetast door het gebruik van een antibioticum. Daarbij bleek echter dat verschillende anaerobe bacteriën meer resistent zijn tegen antibiotica. Deze anaerobe bacterie stammen krijgen dan zelfs meer groeiruimte doordat andere bacterie stammen verminderd worden door het antibioticum. Wat ik hier dus als opvallend wil opmerken is dat er alleen gebruik is gemaakt van anaerobe stammen. En er werd niets veranderd aan de voeding, noch zijn er prebiotica op een andere manier toe gevoegd. Mijns inziens zijn er daarmee voor de toegevoegde probiotica geen gunstige omstandigheden gecreëerd.

Vervolgens werden de 21 gezonde volwassenen die eerst gedurende zeven dagen een antibioticum hadden gekregen ingedeeld in drie groepen: één groep van 8 mensen kreeg vier weken twee maal daags een supplement met 11 anaerobe bacterie stammen toegediend; één groep van 7 mensen kreeg hun eigen feces van voor het antibioticum getransplanteerd; één groep van 6 mensen kreeg geen verdere behandeling na het toedienen van het antibioticum. Vervolgens werd er bestudeerd in hoeverre de darmflora die werden aangetroffen in de slijmvliezen en in de ontlasting afweken dan wel overeen kwamen met de oorspronkelijke darmflora van vòòr de antibioticum behandeling.

Conclusie van onderzoekers is dat de feces transplantatie de darmflora het snelst liet terugkeren naar de oorspronkelijke situatie. Zeer logisch lijkt mij. Ook bij de groep die geen behandeling kreeg na het toedienen van het antibioticum bleek na 3 weken de darmflora weer redelijk vergelijkbaar te zijn met de oorspronkelijke situatie. Dit vond ik op zich opvallend.

‘Disbalans’ bij de probiotica gebruikers blijkt m.i. een verbetering van darmflora!

De groep mensen die probiotica gesuppleerd kregen, bleek de grootste verandering ten opzichte van hun oorspronkelijke darmflora te vertonen. De onderzoekers spraken hierbij zelfs over een dysbiose. Oftewel een disbalans. Navraag van mij waarom ze hier spraken over een dysbiose leverde het antwoord van de onderzoekers op dat bij deze mensen minder soorten bacteriestammen werden gevonden. En in het algemeen geldt dat minder soorten bacteriën een ongezondere darmflora oplevert. Wat bleek toen ik in de details dook van de verschillen? Dat er weliswaar minder soorten werden gevonden maar dat het hierbij m.n. gaat om de Clostridium soorten en de Prevotella bacterie. En dat zijn bacteriesoorten die je beter kwijt dan rijk kunt zijn. De bacteriesoorten die méér voor kwamen vergeleken bij de andere groepen waren de Enterococcus, de Akkermansia en de Bifidobacterium species. Iets waar ik als darmtherapeut erg blij mee zou zijn! Vanwege de gezondheidbevorderende eigenschappen van deze bacteriesoorten.

 

De conclusie dat suppletie van probiotica het ‘herstel’ oftewel terugkeer naar de oorspronkelijke darmflora vertraagt, is misschien wel feitelijk juist. Maar de vraag is of dat terugkeer naar de oorspronkelijke darmflora gewenst is. En of dat het uiteindelijke resultaat van de suppletie niet een betere darmflora oplevert? Gezien de veranderde samenstelling acht ik dat mogelijk. Bovendien werd in dit onderzoek niet gekeken naar de effecten op de gezondheid van de deelnemers. Kortom dit onderzoek verdient niet de NRC titel ‘Probiotica kunnen ook slecht zijn voor darmflora.’.

 

Eet- en leefstijl hebben enorm impact op samenstelling darmflora

Wanneer je probiotica suppleert zul je dit altijd vanuit de basissituatie van de persoonlijke darmflora moeten doen. En dan een persoonlijk assortiment samenstellen dat tekorten aanvult en overschotten vermindert. Daarbij zijn een juiste eet- en leefstijl cruciaal. Zonder de juiste voeding overleven bacteriën niet. Net zomin als wij zelf. Ook je leefstijl mag bekeken worden op mogelijke verbeteringen! Je bioritme (actief zijn als het licht is en ontspannen wanneer het donker is) blijkt een enorme impact op onze darmflora te hebben. Maar ook aspecten als: Zit je de hele dag binnen?, Hoe schoon zijn je ijskast en snijplanken?, Hoe goed zijn je huis en werkruimte geventileerd?, Wroet je regelmatig met je handen in de aarde?

 

Wetenschap in de praktijk: geef probiotica een échte overlevingskans

Ik snap dat wetenschappers naar de feiten kijken van hetgeen ze onderzocht hebben. Wat de wetenschappers in dit onderzoek trouwens überhaupt niet onderzocht hebben, is welke de effecten van de probiotica hebben op de gezondheid hebben van de deelnemers. Een niet onbelangrijk aspect. Dat bepaalt immers toch ook of probiotica goed of slecht zijn! Als darmtherapeut beoordeel ik de resultaten van een onderzoek altijd in samenhang met alle theoretische en praktische kennis en ervaringen die ik in de praktijk heb opgebouwd. Vanuit die optiek weet ik dat wanneer je iets suppleert je rekening moet houden met het volgende:

3 belangrijkste succes aspecten voor suppletie probiotica:

1. Suppleer de juiste specifieke darmflora die jij als individu te kort komt.

2. Let daarbij op de juiste verhouding tussen aerobe en anaerobe bacteriën.

3. Creëer tegelijkertijd de omstandigheden waarbinnen deze darmflorastammen optimaal kunnen overleven en vermenigvuldigen. En dat betekent dat je:

   • de juiste voeding moet eten:

   • voeding voor deze bacteriën èn voeding voor de darmslijmvliezen. Want in deze darmslijmvliezen moeten zich de darmbacteriën nestelen.

   • de luiste leefstijl volgt. Want zelfs darmflora blijken een bioritme te hebben.

 

Probiotica altijd goed? Nee dat niet.

Is het dan altijd goed om probiotica supplement te gebruiken? Daar kan ik duidelijk over zijn: nee. Wanneer je last hebt van een overgroei aan (vaak goede) bacteriën op de verkeerde plek, namelijk je dunne darm. Dan is het niet verstandig nog meer probiotica via je mond toe te voegen. Hoe weet je of je een overgroei aan bacteriën in de dunne darm hebt? Dit wordt trouwens een SIBO genoemd. Wat staat voor Small Intestines Bacterial Overgrowth. Oftewel in het Nederlands: Dunne Darm Bacteriële Overgroei. De bacteriën kapen in de dunne darm jouw nutriënten voordat deze kunnen worden opgenomen en fermenteren deze. Met als gevolg dat jij vaak al binnen een half uur, maar in ieder geval snel nadat je gegeten hebt een opgeblazen buik hebt. Vooral na het eten van koolhydraten. Sommige mensen krijgen dan een buik alsof ze zwanger zijn. En dat kan erg vervelend en pijnlijk zijn. In de ochtend is deze opgeblazen buik vaak weer verdwenen. Vaak maken de symptomen al het e.e.a. duidelijk. Wil je zeker weten of je een SIBO hebt dan adviseer ik een 3 uur durende dubbele ademtest. Waarbij elke 20 minuten de gassen in je adem worden gemeten nadat je een drankje met bepaalde suikers hebt genomen.

 

Wil je weten met welke eet- en leefstijl en welke probiotica suppletie je jouw darmflora optimaliseert? Of heb je last van maag- en darmklachten en wil je met een gericht persoonlijk therapieplan aan de slag? Maak dan een afspraak voor een intake. Dan gaan we vervolgens aan de slag met gericht onderzoek en een op maat samengestelde darmtherapie. Ook als je nog nooit een antibiotica kuur hebt gehad.

Vrijblijvende kennismaking of intake inplannen?

Waarbij ik bij al mijn adviezen zeg: “Als je doet wat je deed, krijg je wat je had!”